Het grote mosselboek

De oester van de armen wordt-ie ook wel genoemd. De mossel. In Het Grote Mosselboek gaan we op zoek naar het hoe en waarom van dit zeediertje. We honoreren de mossel voor haar gigantische betekenis voor de Belgische en Nederlandse horeca, maar zoeken óók de randjes op.
Tuurlijk, in België worden ze doorgaans met friet gegeten (moules-frites) en in Nederland meestal met brood en de drie bekende sausjes. Maar het kan heel anders, zo bewijst dit boek.
Mosselen zijn niet alleen lekker; ze zijn ook erg gezond. Ze zitten tjokvol hoogwaardige voedingsstoffen als eiwitten, mineralen (jodium, fosfor, seleen, koper en ijzer) en de vitamines A, B, C en D. Verder bevatten ze nauwelijks vet; nog geen vier procent. Dit vet is bovendien rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren, die cholesterolverlagend werken.
Het Grote Mosselboek is een feest voor iedereen die van het heerlijke diertje houdt, met of zonder friet. Gekookt, rauw of uit de wok met rode peper en wat knoflook. Zeker weten dat je van dit boek trek krijgt. En je leert er een boel van. Van bereidingswijzen via film, literatuur en economie naar de historie. De mossel was er, is er en zal altijd blijven bestaan. Eet smakelijk!
- Goedkoop, en opgediend in hapklare brokjes. Ziedaar Het grote mosselboek van de Vlaamse journaliste Tine Bral. In 2010 verscheen volgens hetzelfde concept Het grote frietboek. Met inmiddels 150.000 verkochte exemplaren - opgave van de uitgeverij - is dat boek een kaskraker. Het mosselboek heeft alle ingrediënten in zich om ook een bestseller te worden. Toegankelijk, goed geschreven en ruim van illustraties en foto’s voorzien, met voor mosselliefhebbers bovendien een aantal niet te versmaden recepten. Publicatie van het boek net voor de nog steeds immens populaire mosseldag in Yerseke… de timing had slechter kunnen zijn. Als je als Zeeuw zo dicht op Yerseke zit, dan heb je niet meer in de gaten hoe bijzonder Zeeuws de mosselteelt en -handel is. Elk jaar laten we het feest rond de eerste mosselen van het seizoen een beetje gelaten over ons heen gaan. Vooral Vlamingen raken er telkens weer aardig opgewonden van. Zo’n 65 procent van de Zeeuwse mossels wordt naar België geëxporteerd. Als ze ‘ons’ pijn willen doen - bijvoorbeeld als er weer eens onenigheid is over de verdieping van de Schelde - dreigen ze in Antwerpen met een ‘mosselboycot’. Nederland - zo las ik onlangs in de PZC - wil nog steeds niet echt enthousiast worden over het schelpdiertje. Tine Bral scharrelt het hele mosselareaal af. Dat ze het in haar verhaal over de groei van de mossel over ‘onze kleine mossel’ heeft, is een kwestie van smaak. Misschien is het ook een beetje Vlaams. Wat overigens niet wil zeggen dat Tine met een Vlaamse tongval schrijft. Ze heeft een gezonde afstand tot haar onderwerp, zodat ze kan laten zien dat we het over een bijzonder onderwerp hebben. Pagina 22: ,,Yerseke speelt vandaag een centrale rol in de Nederlandse mosselvangst en -verwerking. Er zijn ongeveer tachtig mosselkweekbedrijven die met mosselkotters hun percelen bevissen. Ze zijn afkomstig uit Yerseke, Bruinisse, Zierikzee, Tholen, Wieringen, Harlingen en Hontenisse. Alle mosselen - ook de importmosselen - belanden uiteindelijk in Yerseke waar de enige mosselveiling ter wereld is gevestigd. Voor mosselen bestaat er een vrijwillige veilplicht waaraan alle aanbieders zich houden. De mosselprijs komt tot stand op de veiling.” De Waddenzee, het verwateren in de Oosterschelde, de hangcultuur - vrijwel alle facetten komen voorbij. Over de problemen in de Waddenzee lees ik weinig. Wel cijfers: de Waddenzee meet 241.000 hectare, de mosselpercelen daar nemen 4000 hectare in beslag. In de Oosterschelde beslaan de mosselpercelen ongeveer 2000 hectare. Er zit ook een flinke slok geschiedenis in het boek. Zo vind ik het verrassend om te lezen dat tijdens de Eerste Wereldoorlog veel mosselen naar Duitsland werden geëxporteerd om het leger daar van voedsel te voorzien. Hoe valt dat met de Nederlandse neutraliteit te rijmen? De mosselen in Zeeland raakten in 1949 en 1950 besmet met een parasiet die het einde van de sector leek in te luiden. De Waddenzee bracht redding: na een succesvolle proef werd die zee vanaf 1950 een geschikt kweekgebied. De Oosterschelde bleef belangrijk door de goede verwatermogelijkheden. Als het over hangmosselen gaat kunnen we niet om Simon Schot heen: toen er bij Neeltje Jans na de ingebruikname van de Oosterscheldekering in 1986 op viskooien wilde mossels werden aangetroffen, ging Schot in Spanje kijken hoe je hangmosselen in kweek kon zetten. Nu is het kweekgebied van de familie Schot 50 hectare groot, jaarlijks wordt er 400.000 kilo mosselen geplukt. Tine Bral kijkt ook over de grens. De bouchotmosselen, die in de baai van Mont Saint Michel grootgebracht worden, zijn best bijzonder. Spaanse, Ierse en Schotse mossels komen aan bod. Ook voor de Belgische kust worden pogingen ondernomen om mossels te telen, tot nu toe zonder al te veel succes. Voor chefkoks - onder anderen Sergio Herman van Oud Sluis en Edwin Vinke van De Kromme Watergang - hun mosseldroom verwoorden, krijgen we een paar pagina’s tips en weetjes voorgeschoteld aan de hand van veel gestelde ‘mosselvragen’. Bijvoorbeeld: Hoe vers zijn mosselen in de winkel? Pagina 71: ,,Tussen het opvissen uit de Oosterschelde en het afleveren bij de klant liggen vandaag nog slechts 12 uur. In de verpakking wordt een extra hoeveelheid zuurstof- en koolzuurgas gebracht waardoor de mosselen zich op hun gemak voelen en langer zeevers, fris en smakelijk blijven. Dat merk je aan het feit dat mosselen lichtjes openstaan en zich dus letterlijk ‘ontspannen’.” Tot slot nog even over de auteur: Tine Bral is culinair journaliste en auteur. Zij schrijft voor Het Laatste Nieuws, werkte mee aan de boekenreeks Gentse Waterzooi, schreef De chef is een vrouw en Lekker & gezond koken onder de 5 euro en heeft een foodblog, www.detafelvantine.be . Tine Bral: Het grote mosselboek - Uitgeverij Trichis, voor België Het Davidsfonds, 160 pagina’s, 12,95 euro.